رله چیست، کاربرد و انواع آن
رله، (Reley)سوئیچ یا کلیدهای برقی است که همچون کنتاکتورهای الکتریکی عمل می کند و مدارها را به صورت الکترومکانیکی یا الکترونیکی باز و بسته می کنند. رله قابلیت ایمنی و کلید زنی به صورت خودکار را داراست. اتصال رله به طور معمول در حالت باز (NO) است و این زمانی است که به برق متصل نیست. هنگامی که اتصالات رله به طور معمول بسته است یک اتصال بسته (NC) وجود دارد که رله در آن فاقد انرژی برق است.
رله در اثر تغییر كمیت الكتریكی مانند ولت، جریان و یا كمیت فیزیكی مثل درجه حرارت و حركت روغن تحریك شده و باعث به كار افتادن دستگاه های دیگر و در نهایت قطع مدار به وسیله ی كلید قدرت یا دژنكتور می شود. حفاظت تجهیزات و دستگاه های سیستم قدرت در مقابل عیوب و اتصالی ها، به وسیله ی كلید قدرت انجام می شود. قبل از این كه كلید قدرت بتواند باز شود، سیم پیچی عمل كننده ی آن باید تغذیه شود این تغذیه به وسیله ی رله های حفاظتی انجام می شود.
به طور کلی رله یک کلید الکترونیکی است که به جای این که به صورت دستی به آن فشار وارد شده تا لامپ روشن شود باید به آن ولتاژ اعمال کرد تا لامپ را روشن کند. رله دارای یک ورودی و یک خروجی است. با اتصال ولتاژ به ورودی رله ها، میله ی فلزی داخلی آنها آهنربا شده و باعث می شود تا با حرکت خود، دو اتصال خروجی رله را به همدیگر متصل کند و بنابراین دو کنتاکت خروجی رله دقیقاً مانند یک کلید قطع و وصل عمل می کند.
رله ها شامل سیم پیچ, هسته آهنی و صفحه پلاتین است. ممکن است یک فنر به صفحه پلاتین متصل باشد یا این که خود صفحه پلاتین حالت فنری داشته باشد. رله قابلیت ایمنی و کلید زنی به صورت خودکار را دارا است. رله از دو مدار جدا و كاملاً مستقل از هم تشكیل شده است.
اولی در پایین قرار دارد و آهنربای الكتریكی را تحریك می‌كند. وقتی كه كلید بسته است، سیم‌پیچ به آهنربای الكتریكی تبدیل می شود و تیغه را جذب می‌كند و تیغه به عنوان یك كلید برای مدار دوم عمل می‌كند. وقتی كه آهنربای الكتریكی فعال می‌شود، تیغه مدار دوم را كامل می‌كند و لامپ روشن می‌شود. وقتی كه آهنربا فعال نیست، فنر تیغه را دور می‌كند و مدار ناكامل باقی می‌ماند در نتیجه در این حالت لامپ خاموش است.
اساس کار رله در آن است که وقتی ولتاژی به سیم پیچ آن برسد، باعث ایجاد یک میدان مغناطیسی شده و این میدان مغناطیسی نیز باعث قطع و وصل شدن کنتاکت های موجود در خود رله می شوند که می تواند به وسیله ی این کنتاکت ها بسیاری از وسایل الکتریکی و الکترونیکی را قطع و وصل و کنترل کند، این دستگاه در همه انواع وسایل به صورت پنهان یافت می‌شوند. رله ها در شکل‌ها، اندازه‌ها و توان‌های متنوع برای کاربردهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.
انواع رله کدام است؟
رله ها در انواع مختلف: رله اضافه جریان، رله دیفرانسیل، رله حرارتی، رله مخصوص، رله فرکانسی، رله دیستانس، رله جهتی، رله اورکارنت و رله میکروکنترل تولید می شوند که در ادامه به مختصر به معرفی چند نمونه از آنها می پردازیم، با ما همراه باشید.
- رله اورکارنت دایرکشنال (رله جریان زیاد):
روی این نوع رله ها زمان تنظیم شده است و طبق همین زمان مشخص شده عمل می کند. زمانی که اتصال از یک طرف تغذیه می شود. این نوع دستگاه مورد استفاده قرار می گیرد. رله اورکانت در سه مدل وجود دارد:
الف)رله زمان ثابت که در زمان مشخصی تنظیم می شود.
ب) رله زمان معکوس، در این نوع رله هر چقدر شدت جریان زیادتر شود زمان قطع کمتر می شود.
پ) رله آنی که زمان عملکرد صفر است.
- رله دیستانس ( رله مقاومت سنج ) :
وقتی فاصله ی خط از مقدار تنظیم شده کمتر باشد، رله دیستانس به کار می افتد، در غیر این صورت عمل نمی کند. زمانی که جریان زیاد شود، هر چقدر این خط به رله نزدیکتر شود رله زودتر قطع می کند. وقتی در شبکه ای چندین رله دیستانس استفاده شود، زمانی که اتصالی رخ دهد، همه ی رله های دیستانس تحریک می شود، ولی تنها رله ای قطع می کند که به محل اتصال نزدیک باشد و بقیه ی رله ها به حال خود بر می گردند.
- رله حرارتی
این مدل رله ها از موتور الکتریکی در قبال حجم اضافه ای از بار، حفاظت می کنند. رل حرارتی بر اساس اختلاف ضریب انبساط طولی دو کار می کند. این قطعه از دو فلز که جنس یکی آهن و جنس دیگری برنج است، ساخته می شود و روی هم پچ شده و یک پارچه است. علاوه بر دو سیم 3 عدد تیغه نیز در آنها به کار رفته است. در کنار سیم حامل. اگر جریان بیشتر از حد مجاز باشد هادی گرم می شود. این گرما با بی متال انتقال پیدا کرده و باعث خم شدن تیغه می شود و به اهرم فشار می آورد، وقتی اهرم جا به جا شود، حالت کنتاکت به کار رفته در میکروسوئیچ تغییر پیدا می کند و مدار را از کار می اندازد.
